Autor: mgr farm. Dominik Bartyński, Elite Health Institute
Osoczowe stężenie globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) u mężczyzn jest powiązane z różnymi aspektami męskiej fizjologii, w tym z popędem płciowym. SHBG jest glikoproteiną wytwarzaną w wątrobie, która wiąże się z hormonami płciowymi, takimi jak testosteron i estradiol, regulując w ten sposób ich biodostępność i aktywność (pełniąc swego rodzaju dynamiczny depozyt tych hormonów), ale nie tylko, o czym dalej. W wielu badaniach zbadano związek między stężeniem SHBG a zdrowiem mężczyzn, przytoczę kilka z nich.
Wykazano, że wyższe poziomy SHBG u mężczyzn eugonadalnych są powiązane z wyższymi poziomami estradiolu niezwiązanego z SHBG i nieco niższymi poziomami testosteronu biodostępnego. Potwierdza to, że SHBG może wpływać na biodostępność testosteronu, który jest kluczowym hormonem związanym z libido i funkcjami seksualnymi u mężczyzn, zaburzając tym samym korzystny stosunek pomiędzy tymi kluczowymi hormonami.
Co ciekawe, jedno z badań wykazało, że niższy poziom SHBG u młodych mężczyzn wiąże się ze wzrostem częstości występowania niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD) w średnim wieku, niezależnie od kompleksowych metabolicznych czynników ryzyka. Odkrycie to sugeruje potencjalny związek między poziomem SHBG a zdrowiem metabolicznym, co wielokierunkowo może wpływać na funkcje organizmu.
Poziom SHBG wzrasta wraz z wiekiem u mężczyzn, zaobserwowano to również dobitnie u samców szczurów. Mutacje i zmiany genu SHBG są związane z niepłodnością męską, co wskazuje na potencjalną rolę SHBG w zdrowiu reprodukcyjnym.
Należy zauważyć, że na poziom SHBG wpływają różne czynniki, w tym parametry metaboliczne, czynność wątroby i polimorfizmy genetyczne. Stwierdzono, że wiek, wskaźnik masy ciała (BMI) i poziom insuliny na czczo wpływają na stężenie SHBG. Poziomy SHBG w surowicy wykazywały trajektorię w kształcie litery U wraz z postępującym starzeniem organizmu, zmniejszając się od 2. do 6. dekady życia i zwiększając się po 6. dekadzie. Trendy związane z wiekiem dla BMI i insuliny na czczo odzwierciedlały ten trend. Stężenie SHBG maleje u osób otyłych i tych objętych zespołem metabolicznym.
Jak wspomniano, na poziomy SHBG wpływają czynniki metaboliczne i hormonalne. Są one obniżone w przypadku otyłości i insulinooporności, co sugeruje, że SHBG może mieć szerszą użyteczność kliniczną w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Insulinooporność generalnie wiąże się z niższym poziomem SHBG i wyższym poziomem wolnego testosteronu. Wykazano, że zahamowanie wydzielania insuliny indukuje wzrost poziomu SHBG (potwierdzono to wielokrotnie – fani diet typu keto i low carb muszą mieć to na uwadze). Dodatkowo, cytokiny prozapalne i obniżony poziom adiponektyny obniżają produkcję SHBG. Stwierdzono, że dysfunkcja tarczycy moduluje poziom SHBG, gdzie liczne publikacje dowiodły istotny wzrost stężenia globuliny w hipertyreozie.
Celem jeszcze większego skomplikowania tematu, opiszę pokrótce rolę receptora dla SHBG (SHBG-R) gdyż, jak się okazuje, rola tej globuliny nie sprowadza się jedynie do (pewnego rodzaju) deponowania i transportu hormonów płciowych. Badania obserwacyjne powiązały niskie stężenia SHBG ze zwiększoną częstością występowania cukrzycy typu 2 (DM) niezależnie od poziomu hormonów płciowych u mężczyzn i kobiet. Jak wiadomo, SHBG jest zaangażowana we wspieranie anabolicznej aktywności androgenów, co sugeruje bezpośrednią rolę w rozwoju męskiego układu rozrodczego i produkcji plemników.
WIĄZANIE SIĘ MOLEKUŁÓW TESTOSTERONU Z SHBG
Stwierdzono, że SHBG bierze udział w regulacji wychwytu hormonów steroidowych przez komórki docelowe poprzez endocytozę za pośrednictwem swoistego receptora, wpływając na późniejsze szlaki sygnałowe. Pojawiające się dowody kliniczne sugerują potencjalne mechanizmy o działaniu kardioprotekcyjnym i wykorzystanie aktywności SHBG-R jako wczesnego biomarkera metabolicznego i sercowo-naczyniowego u mężczyzn. SHBG moduluje działanie testosteronu i metabolizm w komórkach raka prostaty, wskazując na jego wewnątrzkomórkową rolę regulacyjną w zdrowiu i chorobie mężczyzn.
Podczas gdy literatura dostarcza cennych informacji na temat czynników wpływających na poziom SHBG i wpływu TTZ na parametry fizjologiczne, istnieje znacząca luka dotycząca określonego docelowego stężenia SHBG u mężczyzn poddanych TTZ. Przyszłe badania powinny skupić się na wyjaśnieniu optymalnego zakresu poziomów SHBG, który zmaksymalizowałby korzyści terapeutyczne przy jednoczesnym zminimalizowaniu potencjalnych działań niepożądanych. Dodatkowo, biorąc pod uwagę wieloaspektową rolę SHBG, kompleksowe zrozumienie wzajemnego oddziaływania między SHBG a TTZ jest niezbędne do udoskonalenia strategii leczenia i poprawy wyników klinicznych u mężczyzn na TTZ. Bazując na doniesieniach pacjentów, ogólny, optymalny zakres SHBG u pacjentów TTZ jest ciężki do ustalenia, ale przeważnie (wg mojego doświadczenia) oscyluje w okolicach mediany zakresu przyjętego za normę.
Podsumowując, rola SHBG u mężczyzn obejmuje jego zaangażowanie w, m.in. cukrzycę, funkcje reprodukcyjne, insulinooporność, zdrowie układu sercowo-naczyniowego, nowotwory i starzenie się organizmu. Wielopłaszczyznowe interakcje między SHBG, hormonami płciowymi a jego receptorem podkreślają różnorodne funkcje fizjologiczne i potencjał jako celu terapeutycznego w różnych stanach zdrowia mężczyzn.
- Ronde, Willem d., et al. „Associations of sex-hormone-binding globulin (shbg) with non-shbg-bound levels of testosterone and estradiol in independently living men”. The Journal of Clinical Endocrinology &Amp; Metabolism, vol. 90, no. 1, 2005, p. 157-162.
https://doi.org/10.1210/jc.2004-0422 - Sarkar, Monika, et al. „Sex hormone–binding globulin levels in young men are associated with nonalcoholic fatty liver disease in midlife”. American Journal of Gastroenterology, vol. 114, no. 5, 2019, p. 758-763. – https://doi.org/10.14309/ajg.0000000000000138
- Aribas, Elif, et al. „Aging, cardiovascular risk, and shbg levels in men and women from the general population”. The Journal of Clinical Endocrinology&Amp; Metabolism, vol. 106, no. 10, 2021, p. 2890-2900. – https://doi.org/10.1210/clinem/dgab470
- Li, Yaqing, et al. „Age-dependent sex hormone-binding globulin expression in male rat”. Ultrastructural Pathology, vol. 39, no. 2, 2015, p. 121-130. https://doi.org/10.3109/01913123.2015.1009222
- Cui, Yuan-rong, et al. „Correlation between shbg gene polymorphism and male infertility in han population of henan province of china”. Medicine, vol. 96, no. 32, 2017, p. e7753. https://doi.org/10.1097/md.0000000000007753
- Maggio, Marcello, et al. „Sex hormone binding globulin levels across the adult lifespan in women — the role of body mass index and fasting insulin”. Journal of Endocrinological Investigation, vol. 31, no. 7, 2008, p. 597-601. – https://doi.org/10.1007/bf03345608
- Cooper, Lori A., et al. „The association of obesity with sex hormone‐binding globulin is stronger than the association with ageing – implications for the interpretation of total testosterone measurements”. Clinical Endocrinology, vol. 83, no. 6, 2015, p. 828-833. – https://doi.org/10.1111/cen.12768
- Basualto-Alarcón, Carla, et al. „Classic and novel sex hormone binding globulin effects on the cardiovascular system in men”. International Journal of Endocrinology, vol. 2021, 2021, p. 1-13.
https://doi.org/10.1155/2021/5527973 - Danielson, Kirstie K., et al. „Sex hormone–binding globulin and testosterone in individuals with childhood diabetes”. Diabetes Care, vol. 31, no. 6, 2008, p. 1207-1213. – https://doi.org/10.2337/dc07-2169
- Sá, Emmanuela Q., et al. „Association between sex hormone-binding globulin (shbg) and metabolic syndrome among men”. Sao Paulo Medical Journal, vol. 132, no. 2, 2014, p. 111-115.
https://doi.org/10.1590/1516-3180.2014.1322666 - Siddiqui, Khalid, et al. „Serum sex hormone binding globulin (shbg) relation with different components of metabolic syndrome in men with type 2 diabetes”. Hormone and Metabolic Research, vol. 50, no. 02, 2017, p. 138-144. – https://doi.org/10.1055/s-0043-123348
- Lecomte, P., et al. „Age modulates effects of thyroid dysfunction on sex hormone binding globulin (shbg) levels”. Experimental and Clinical Endocrinology &Amp; Diabetes, vol. 103, no. 05, 2009, p. 339-342. – https://doi.org/10.1055/s-0029-1211375
- Le, Trang N., et al. „Sex hormone-binding globulin and type 2 diabetes mellitus”. Trends in Endocrinology &Amp; Metabolism, vol. 23, no. 1, 2012, p. 32-40.
https://doi.org/10.1016/j.tem.2011.09.005 - Hammond, Geoffrey L., et al. „Plasma steroid-binding proteins: primary gatekeepers of steroid hormone action”. Journal of Endocrinology, vol. 230, no. 1, 2016, p. R13-R25.
https://doi.org/10.1530/joe-16-0070 - Basualto-Alarcón, Carla, et al. „Classic and novel sex hormone binding globulin effects on the cardiovascular system in men”. International Journal of Endocrinology, vol. 2021, 2021, p. 1-13.
https://doi.org/10.1155/2021/5527973 - Li, Huika, et al. „Sex hormone binding globulin modifies testosterone action and metabolism in prostate cancer cells”. International Journal of Endocrinology, vol. 2016, 2016, p. 1-10.
https://doi.org/10.1155/2016/6437585 - Lecomte, P., et al. „Age modulates effects of thyroid dysfunction on sex hormone binding globulin (shbg) levels”. Experimental and Clinical Endocrinology &Amp; Diabetes, vol. 103, no. 05, 2009, p. 339-342. – https://doi.org/10.1055/s-0029-1211375
